Has Lafızların Mahiyeti Ve Hükümleri :


229 -: Has : Has, kendisinde efrat mülâhazası olmaksızın tek bir mânâya vazedilmiş olan herhangi bir lâfızdır.

Has denilen lâfız, ya bir isimdir: ibrahim, Yusuf, Halide, Âtike, gü­neş, ay gibi. Veya bir nevidir: Erkek,, kadın, hurma ağacı, zeytin ağacı gibi. Veya bir cinstir: İnsan, deve, ağaç gibi.

230 -: Bir, iki beş, on, yüz, bin gibi esmai aded, (b), (fi), (min) gibi edat denilen hurufu meanî ve emirler, nehiyler, mutlak ve mukay­yet lâfızlar dahi hastan sayılır.

Vakıa kadın, insan, iki, yüz gibi lâfızların bir takım fertlere şümu­lü vardır. Fakat bu fertler, bir nevi veya bir cins altında toplanmışlar­dır. Aralarında bir vahdeti nev'iyye veya bir vahdeti cinsiyye vardır. -Bu bakımdan hepsi de hasdır.

Vakıa has, alelinfirad bir mânaya mevzudur. Fakat bu birlik, haki­katen vahdetle hükmen vahdetten eamdir. Meselâ: bir lâfzında haki­katen vahdet vardır. İki, üç lâfızlarında da hükmen vahdet vardır. Bi­naenaleyh bunların hepsi de birer lâfzı hasdır.

231 -: Hassın hükmü, delâlet ettiği mânâyı kat'î surette ifade et­mektir. Meselâ: «Ben bir kitap aldım» denilse alman kitabın bir tane olduğu kat'î surette ifade edilmiş olur.

Kezalik: «Bize tbrahim Efendi geldi» denilse ibrahim adında ma­lûm bir^zatm geldiği ifade edilmiş olur. Bunun başka bir kimseye ihti­mâli olmaz.

Ancak bazan haricî arızalardan, karinelerden dolayı has, hakikî mânâsına delâlet etmekte kat'iyyet ifade etmez. Şecaatli bir şahsa: «Sen arslansm» denilmesi gibi ki, burada bir lâfzı hâs olan arslandan malûm yırtıcı hayvan kasdedümiş olmaz. Bununla mecazî bir mânâ kas-dedilmiş olur