Diyetlerin Ödenecekleri Vakitler


228 - : Bir diyeti kâmile, üç taksit ile üç senede ödenir. Şöyle k: hüküm vaktinden itibaren birinci ssne sonunda diyetin üçde biri, ikinci sene sonunda diğer üçde biri, üçüncü sene sonunda mütebakisi ödenir.

Kezalik: müşterek bir katil hâdisesinden veya katilin mechuliyetin-den dolayı bir diyeti kâmile ödemesile mahkûm olan müteaddid kimse­lerden her biri, kendi hissesine isabet eden mikdari üç taksit ile üç sene­de eda eder. Bedayi, Hİndiyye.

229 - Uzuvlara aid cinayetlerden dolayı verilecek diyetlere gelin­ce bunların mikdarı, diyeti kâmilenin üçde birini geçmezse birinci sene hi­tamında verilir. Uçde birinden ziyade olursa üçde biri birinci sene hita­mında, mütebakisi de ikinci senenin sonunda verilir. Diyeti kâmilenin üc-de ikisinden ziyade olduğu takdirde de bu ziyade mikdar, üçüncü senenin hitamında tediye edilir. Bahri Râik.

230 - : Diyetler, caninin âkilesi tarafından verileceği takdirde ba-kıhr: Eğer âkile, kavm ve aşiret ise bir diyeti kâmileyi üç sene içinde öderler. Ehli divandan ibaret ise bu diyeti alacakları üç atiyeden tediye ederler. Reddi Muhtar.

231 - : Hataen katilden dolayı diyet, âkile üzerine lâzım gelir. Bu nu üç senede öderler. Hazreti Ömer, bu veçhile hükm etmişdir. Bu hu susda sahabei kiramın icmaı vardn.

Şibhi amd'de ve kendisine şübhe dahil olan amdde ise ihtilâf vardır. Hanefiyyeye göre bunlardan dolayı diyet üç senede ödenir. Şu kadar var ki, şibhi amdin diyetini âkile öder, alel'itlâk amdin diyetini de cani te­diye eder. Oğlunu amden öldüren bir şahsın vereceği diyet gibi ki, bu amde şübhe dahildir. Bedayi.

(Eimmei selâaeye göre de diyetlerin büyük bir kısmı üç sene içinde tediye edilir. Nitekim âkile bahsinde vazılacak'dir. Fakat İmam Şafiîyo göre amden katilden, meselâ: bir şahsın kendi oğlunu amden öldürme­sinden dolayı icab eden diyet, halen eda olunur, bunda te'cil carî olmaz

Çünkü amd, esbabı müşeddideden olduğu cihetle cani hakkında tahfife mahal yoktur. Bundan dolayıdır ki, bu diyeti yalnız cani verir, bunu âki­le yüklenmez. .

Fakat Hanefîlere nazaran bu te'cil, usuli şer'iyyesi dairesinde sabit-dir. Cani hakkındaki ceza ise diyetin kendi tarafından verilmesi suretiy­le teşdid edilnıişdir. Artık bir cani her veçhile teşdide müstahik olmaz. Bedayi.) [29]